บริษัทจำลอง แบบฝึกหัดความพอเพียง

               ใน ขั้นตอนการดำเนินงานของโครงการจะมีการสอดแทรกหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ให้นักเรียนอยู่ตลอดเวลา โดยก่อนลงมือทำนักเรียนจะต้องศึกษาข้อมูลการดำเนินการทั้งหมด พร้อมทั้งเขียนโครงการนำเสนอ จากนั้นจึงจัดประชุมผู้เกี่ยวข้อง จัดทำงานสร้างสรรค์งานศิลป์ในรูปแบบบริษัทจำลอง  พร้อมทำการประเมินผล เช่น ความสำเร็จที่ได้รับตรงตามวัตถุประสงค์ของงานหรือไม่ ซึ่งพบว่านอกจากนักเรียนจะได้รับความรู้ ประสบการณ์ และทักษะในการทำงานศิลปะแล้ว ยังส่งเสริมการทำงานเป็นกลุ่ม  ที่สำคัญคือนักเรียนสามารถนำความรู้ที่ได้ไปใช้ในการประกอบอาชีพ และสร้างรายได้ระหว่างเรียนได้ ซึ่งตรงตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 

               “เจี๊ยบ” นางสาวชลธิชา  พุทธิกุล นักเรียนชั้น ม.6/1  เล่าถึงการทำงานในบริษัทจำลองนี้ว่า ตอนอยู่ ม.2 ได้เรียนวิชาการเขียนการ์ตูน เวลาว่างๆ เห็นรุ่นพี่กำลังทำลายไทยกันอยู่ จึงเข้าไปดูและเข้าไปช่วย จนเกิดความคิดกันขึ้นมาว่าน่าจะลองทำเป็นการ์ตูนสามมิติดู จากนั้นก็พากันไปปรึกษากับอาจารย์ที่สอนศิลปะคือ ครูสมพร นิชยันต์  ซึ่งอาจารย์ก็บอกให้ลองทำดู พร้อมกับสอนวิธีการทำการ์ตูนให้เป็นสามมิติ  เพื่อนๆ พี่ๆ ก็ทดลองทำกันจนสำเร็จ ต่อมาจึงร่วมกับรุ่นพี่และเพื่อนๆ ประมาณสิบกว่าคนที่เข้าร่วมโครงการ ตั้งบริษัท ผลิตศิลป์ จำกัด ขึ้นซึ่งเป็นบริษัทจำลองที่ขึ้นทะเบียนกับโรงเรียน มีการดำเนินการเหมือนกับบริษัทจริงเกือบทุกอย่าง ทำการ์ตูนและลายไทยสามมิติโดยเฉพาะ  ซึ่งเป็นสินค้าที่มีรูปแบบแปลกใหม่ที่นักเรียนช่วยกันคิดและออกแบบกันเอง มีครูสมพรเป็นที่ปรึกษา  และตอนนี้ “เจี๊ยบ” มีตำแหน่งเป็น ผู้จัดการบริษัท ก่อนจะส่งต่อให้กับรุ่นน้อง ๆ ในปีต่อไปทำหน้าที่แทน

               เจี๊ยบ บอกว่า การทำการ์ตูนและลายไทยสามมิติ มีวัสดุหลักคือ กระดาษจากการรับบริจาค ซึ่งส่วนใหญ่คุณครูในโรงเรียนจะนำกระดาษรายงานที่ใช้แล้วเพียงหน้าเดียวนำ มาบริจาคให้ ถือเป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับกระดาษใช้แล้ว ที่แต่เดิมเมื่อครูคัดรายงานที่ดีๆ เก็บไว้แล้ว ก็มักขายไป เมื่อมีโครงการนี้และเห็นผลงานที่เราทำก็เลยนำมาบริจาคให้  แต่ว่าแม้กระดาษจะได้มาฟรี  เราก็ต้องใช้อย่างประหยัด  กระทั่งเศษชิ้นส่วนเล็กๆ ที่ตัดไปแล้ว ก็ยังสามารถนำมาทำเป็นชิ้นส่วนตัวการ์ตูนได้  ซึ่งการทำเช่นนี้เป็นการสอนเรื่องการประหยัด มัธยัสถ์ไปในตัว สอนให้เห็นคุณค่าของเศษกระดาษทุกชิ้น  เพราะจากเศษกระดาษไร้ค่า ตอนนี้เราสามารถผลิตชิ้นงานออกมาได้หลายรูปแบบ พร้อมกับพัฒนาฝีมือ คุณภาพผลงาน และรูปแบบที่แปลกใหม่ เพื่อดึงดูดความสนใจของลูกค้า 

               ผล งานการ์ตูนและลายไทยสามมิติจะเน้นการขายตรงให้กับลูกค้าซึ่งก็คือ ผู้ที่มาเยี่ยมชมโรงเรียน มาศึกษาดูงาน หรือมาใช้สถานที่ในโรงเรียน เพื่อเป็นการลดต้นทุนในการขนส่ง และการตั้งราคาสินค้าก็จะไม่แพง จะเหมาะสมกับคุณภาพของชิ้นงานที่เราตั้งใจทำอย่างประณีตและมีรูปแบบเฉพาะ โดยจะตั้งราคาให้ลงท้ายด้วยเลข 9 เพื่อให้คนมาซื้อมีความรู้สึกว่าไม่แพง  แต่หากนักเรียนในโรงเรียนอยากได้ เราจะสอนให้ทำใช้เอง มากกว่าจะขายให้  เพื่อให้เขาเกิดความภาคภูมิใจในผลงานฝีมือของตัวเอง 

               จาก ดีไซน์เฉพาะและผลงานที่ประณีตทำให้ผลงานการ์ตูนและลายไทยสามมิติได้รับการ ตอบรับที่ดี มียอดสั่งซื้อเข้ามาอยู่ตลอดเวลา และบางครั้งมากจนไม่พอจำหน่าย  ต้องมาทำในวันหยุด แต่เพื่อไม่ให้กระทบกับการเรียนคณะทำงานจึงต้องมีการวางแผนบริหารจัดการ อย่างเป็นระบบ สำหรับรายได้เมื่อหักต้นทุนค่าใช้จ่ายทุกอย่างแล้ว ก็จะนำกำไรมาปันผลให้กับสมาชิก  โดยคนที่เข้ามาเป็นสมาชิก มาจากการสมัครใจ สามารถทำงานได้ต่อเนื่อง และมีฝีมือที่ดีพอสมควร (เน้นคุณภาพ)  ซึ่งในระยะหลังจะมีน้องๆ สนใจอยากเข้ามาร่วมกิจกรรมด้วยเป็นจำนวนมาก แต่ด้วยการดำเนินงานของบริษัทที่ต้องเข้มงวดในการฝึกฝนและรับเฉพาะคนที่มี ฝีมือและทำได้จริงๆ  เท่านั้น จึงต้องให้น้องๆ ฝึกทำงานไปก่อนจะให้ลงมือจริง ถือเป็นการถ่ายทอดสอนงานจากรุ่นสู่รุ่น เพื่อช่วยอนุรักษ์งานตรงนี้ไม่ให้สูญหายไป 

เรียนรู้หลักเศรษฐกิจพอเพียงจากงานศิลปะ

               “เจี๊ยบ” บอกว่า การทำงานศิลปะสอนอะไรหลายอย่าง อย่างแรกคือการทำงานในรูปแบบบริษัท ที่ต้องทำกับคนจำนวนมากทั้งเพื่อนๆ พี่ๆ น้องๆ จะช่วยสอนในเรื่องมิติทางสังคม คือ การอยู่ร่วมกัน การทำงานร่วมกับผู้อื่น  การบริหารจัดการบริษัท ขั้นตอนการคิด กรรมวิธีการผลิตที่ดีและมีคุณภาพ การทำงานให้ทันต่อเวลา และทันต่อยอดการสั่งซื้อในแต่ละครั้ง ซึ่งครูสมพรย้ำเสมอว่า เวลาทำงานพี่ต้องสอนน้อง เพราะเมื่อพี่ ๆ จบไปแล้วน้อง ๆ จะได้สานงานต่อได้เลย  เวลาทำงานเราจะสอนน้องในหลายๆ เรื่อง  เช่น เรื่องการประหยัด การเห็นคุณค่าของเงิน คุณค่าของกระดาษ  ทักษะกระบวนการคิดอย่างเป็นระบบ  และเมื่อทำจนชำนาญแต่ละคนอาจมีเคล็ดลับในการทำของตนเองได้ว่าทำอย่างไรให้ ชิ้นงานออกมาสวย ดูดี และรวดเร็ว  เมื่อได้เคล็ดลับแล้วต้องบอกต่อกับคนอื่น แต่ให้บอกน้องๆ ว่าไม่ให้ยึดติดกับเคล็ดลับที่พี่สอน เพราะเมื่อน้องๆ  นำไปใช้อาจคิดพลิกแพลงจนได้เคล็ดลับใหม่ๆ ที่เป็นของตัวเองขึ้นมาใช้ก็ได้  เป็นการต่อยอดพัฒนาชิ้นงานไปเรื่อย ๆ

               หลักเศรษฐกิจพอเพียงที่ได้เรียนรู้จากการทำงานศิลปะนั้นมีหลายอย่าง อาทิ “ความพอประมาณ”ด้าน เวลา เช่น เมื่อต้องการทำการ์ตูนตามใบสั่งซื้อ ก็ต้องดูว่าจะทำกี่ตัว ต้องวางขายเมื่อไร ต้องใช้วัสดุอุปกรณ์อะไรบ้าง  ใช้กระดาษกี่แผ่น มีอุปกรณ์อะไรบ้างที่ต้องซื้อ ใช้ต้นทุนเท่าไหร่  ถ้ากระดาษที่ได้รับบริจาคมาไม่พอ จะใช้กระดาษเพิ่มจากไปไหน  การใช้เทปโฟมสำหรับติดดุนด้านหลังให้นูนเป็นสามมิติ ต้องใช้อย่างพอประมาณ โดยจะตัดเป็นรูปลูกเต๋าเล็กๆ ไม่ให้ใหญ่เกินไป เพราะถ้าใหญ่เกินไปก็จะสิ้นเปลืองโดยใช่เหตุ เพราะเทปโฟมมีราคาแพง เวลาซื้อจะซื้อม้วนใหญ่ๆ ในช่วงลดราคา ซึ่งช่วยประหยัดได้มากขึ้น

  สำหรับ “ความมีเหตุผล”ของ การทำบริษัทจำลองนั้นจะใช้ในเรื่องของการบริหารจัดการทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเงิน อุปกรณ์ ที่ต้องโปร่งใสและสามารถตรวจสอบได้ เจี๊ยบยกตัวอย่าง “หลักเหตุและผล” ที่ใช้ต่อยอดสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับการ์ตูนและลายไทยสามมิติ ที่มีการระดมความคิดกันว่าจะทำอะไรดี  “ป่าน” เพื่อนในบริษัทเสนอว่าน่าจะทำพวงกุญแจ โดยให้เหตุผลว่า ถ้าทำเป็นพวงกุญแจเล็กๆ ขายอันละ 10 บาท ก็จะขายได้ง่าย เพราะสามารถใช้เป็นของที่ระลึกและของฝากได้ด้วย  แต่น้องอีกคนแย้งว่า การทำพวงกุญแจการ์ตูนสามมิติเล็กๆ นั้นทำได้ยากและต้องใช้เวลามาก หากขายแค่ 10 บาท คงไม่คุ้มค่ากับเวลาที่เสียไป  ซึ่งป่านก็ชี้แจงว่า การทำพวงกุญแจไม่ต้องทำเป็นการ์ตูนสามมิติ แต่ให้ใช้เป็นภาพถ่ายแทน ซึ่งภาพถ่ายนี้สามารถเพิ่มมูลค่าด้วยการทำเป็น สคส. หรือนำไปใส่กรอบขายเป็นของที่ระลึกขายก็ได้  สิ่งเหล่านี้คือ “เหตุและผล” ที่เพื่อนๆ พี่ๆ และน้องๆ ในบริษัทต่างใช้เป็นหลักในการทำงานเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ตามที่ตั้งไว้

               เจี๊ยบ บอกต่อว่า การมาทำงานตรงนี้ ไม่เพียงทำให้เจี๊ยบมีรายได้ระหว่างเรียนเท่านั้น แต่เจี๊ยบยังสามารถแบ่งปันเงินส่วนหนึ่งเก็บเป็นเงินออมฝากธนาคาร แบ่งเบาภาระพ่อแม่ได้อีกด้วย ที่สำคัญการได้พูดคุยกันระหว่างทำงานในเรื่องต่างๆ เหมือนเป็นการช่วยกันระดมความคิดเห็นและเป็นลักษณะพี่สอนน้องว่า อะไรเหมาะสมควรทำหรือไม่ควรทำ  อย่างไรก็ตามเจี๊ยบมองว่า ข้อดีของรวมกลุ่มกันทำงานบริษัทก็คือ การรู้จักใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ ทั้งนี้เนื่องจากทุกคนต้องใช้เวลาว่างช่วงพักกลางวัน ตอนเย็นหลังเลิกเรียน และวันหยุด(เวลามียอดสั่งซื้อเข้ามาก) มาทำงาน ทำให้ไม่มีเวลาไปทำสิ่งที่ไม่มีประโยชน์ (เช่นเข้าร้านเกมข้างโรงเรียน)  ที่นี่สอนให้ทุกคนรู้จักแบ่งเวลา โดยจะทำงานที่เกี่ยวข้องกับการเรียนให้เสร็จสิ้นก่อน แล้วจึงมาทำงานตรงนี้ เพราะทำงานที่บริษัทไม่ทันก็ยังมีรุ่นน้องที่ยังทำได้ จากที่เราสอนรุ่นน้องให้ทำเป็นไปเรื่อยๆ จากรุ่นสู่รุ่นถือเป็นภูมิคุ้มกันที่ดีให้กับบริษัท

               ส่วนใน “เงื่อนไขความรู้”นั้น เจี๊ยบบอกว่า  ได้ความรู้ในหลายมิติ  ทั้งความรู้จากการพูดคุยกัน จากการทำงาน การศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติม การคิดอย่างเป็นระบบ  ความรู้ในเชิงธุรกิจ รวมไปถึงความรู้ใหม่เกี่ยวกับเทคนิคการทำการ์ตูนสามมิติ  สิ่งเหล่านี้มีการสอนและบอกต่อ เพื่อให้คนอื่นนำไปใช้หรือคิดต่อยอดได้อีก  ส่วนเงื่อนไข

               “คุณธรรม”ที่ ได้จากการทำงานก็คือ ความซื่อสัตย์ เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ พี่ต้องสอนน้อง ซึ่งเป็นสิ่งที่ครูปลูกฝังมาโดยตลอดเพราะเมื่อครูสอนรุ่นแรกจนเป็นแล้ว เราก็ต้องไปสอนรุ่นน้องๆ ต่อไป นอกจากนี้ยังต้องมี “คุณธรรม” ในเรื่องการเงินการตลาด การตั้งราคาให้เหมาะสมกับงาน ต้องซื่อสัตย์และรอบคอบ ในเรื่องของการคิดราคาและเงินทอน

การนำหลักเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ในชีวิต

               นอก จากจะใช้หลักคิดเศรษฐกิจพอเพียงในการทำงานแล้ว “เจี๊ยบ” ยังนำหลักเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ที่บ้าน กับงานค้าขายในร้านขายของชำของแม่อีกด้วย โดยในวันธรรมดาก่อนไปโรงเรียนเจี๊ยบจะช่วยแม่จัดของ จัดร้านและเปิดร้านขายของแทนแม่ไปพลางๆ ก่อน เพราะไม่อยากให้ลูกค้ามารอ  เมื่อแม่กลับมาแล้วจึงไปโรงเรียน ซึ่งหลักเศรษฐกิจพอเพียงที่ “เจี๊ยบ” นำมาใช้ที่บ้านนั้นมีหลายอย่าง เช่น แม่จะเลือกซื้อสินค้าที่มีคุณภาพดีราคาไม่แพง เมื่อขายแล้วก็จะได้กำไรนิดหน่อย  ซึ่งราคาสินค้าบางอย่างอาจมีราคาถูกกว่าร้านอื่นๆ ได้ ทั้งนี้เพราะเรารู้ว่าลูกค้าเราที่เป็นคนในชุมชนที่ไม่ได้ร่ำรวย จึงไม่ควรค้ากำไรเกินควร  อีกทั้งการค้าขายยังเป็นงานบริการจึงต้องสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับลูกค้า  การไม่เอาเปรียบและซื่อตรงกับลูกค้าจึงเป็นสิ่งสำคัญ ที่จะช่วยดึงดูดลูกค้าได้อีกทางหนึ่ง  ที่สำคัญคือลูกค้ามักจะคอยบอกเสมอว่าว่าร้านนั้นร้านนี้ขายสินค้าประเภท เดียวกันในราคาเท่าไหร่ 

  “โดยส่วนมากคนที่มาซื้อของ ก็จะมาบอกว่าร้านนี้ขายราคาเท่านี้ เท่านั้นเราก็ตั้งราคาไม่สูงมากนัก แต่ก็ไม่ให้ขาดทุน และให้เหมาะสมกับบริบทของชุมชนและคนเป็นลูกค้าของเรา บางครั้งเครื่องดื่มขวดหนึ่งลูกค้าให้เงินมา 10 บาท หนูก็ทอนไป 2 บาท ลูกค้าก็งงว่าทอนมาทำไม เพราะวันก่อนเขาซื้ออีกร้านหนึ่งในราคา 10 บาท  ก็เป็นการดึงดูดเรียกลูกค้าได้อีกทางหนึ่ง”

               สำหรับ เจี๊ยบแล้วการได้เรียนรู้และปฏิบัติทำให้ได้รู้ว่า “หลักเศรษฐกิจพอเพียง” แม้จะไม่ช่วยเราในปัจจุบัน แต่ก็สามารถช่วยเราในอนาคตได้ โดยเฉพาะในเรื่องของ “ภูมิคุ้มกัน”  ซึ่งในอนาคตเมื่อไปดำเนินชีวิตในสังคม เจี๊ยบมั่นใจว่าสิ่งที่ได้เรียนรู้จากการทำงานต่างๆ  ทำให้เธอสามารถดำรงอยู่ในสังคมได้ และลดปัญหาอื่น ๆ ที่จะตามมา  เป็นการพึ่งพาตนเอง เวลาใช้เงินเราก็ต้องมีการวางแผน มีการจัดสรรส่วนหนึ่งสำหรับการเก็บออม การใช้จ่ายอะไรก็ต้องคิดไตร่ตรองก่อนเสมอ เพราะถ้าเกิดเราไม่คิดตรงนี้ ในอนาคตเราก็อาจลำบากได้ ถ้าใช้เงินฟุ่มเฟือยและไม่มีการวางแผน