งานอนุรักษ์หัตถกรรมพื้นบ้านเสื่อจันทบูร

จัดทำโดย

โรงเรียนสตรีมารดาพิทักษ์ 108 หมู่ 5 ต.จันทนิมิต อ.เมือง จ.จันทบุรี

ผู้จัดทำ 

ชุมนุมอนุรักษฺหัตถกรรมพื้นบ้านเสื่อจันทบูร

ครูที่ปรึกษา 

นางสาวปานใจ แจวเจริญชัย

นางสาวธารา อานามนารถ

นางสะอ้ิง เชื้อสาย

ความเป็นมา

การทอเสื่อเป็นงานหัตถกรรมพื้นบ้านของจังหวัดจันทบุรี เป็นอาชีพดั้งเดิมที่สร้างชื่อเสียงให้กับจังหวัดจันทบุรี ทำให้เป็นที่รู้จักของคนทั่วไปในนามของเสื่อ “จันทบูร” การทอเสื่อจันทบูรได้รับการถ่ายทอดมาจากกลุ่มชาวญวนที่อพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานอยู่ภายในเมืองจันทบุรี ตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลายเป็นต้นมา โดยได้รับการส่งเสริมจากคณะนักบวชหญิงที่เรียกว่า “คณะภคินีรักไม้กางเขน” ซึ่งคณะนักบวชหญิงนี้ ปัจจุบันคือ “ภคินีคณะรักกางเขน แห่ง จันทบุรี” ซึ่งเป็นผู้บริหารด้านการศึกษาของโรงเรียนสตรีมารดาพิทักษ์

­

คณะซิสเตอร์ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน เป็นผู้ชำนาญ เป็นผู้มีความสามารถเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ทรงคุณค่าของโรงเรียนสตรีมารดาพิทักษ์ที่มีต่องานอาชีพของชุมชนซึ่งนับวันกำลังจะหมดไป โรงเรียนสตรีมารดาพิทักษ์ได้เริ่มอนุรักษ์งานท้องถิ่นให้คงอยู่คู่กับจังหวัดจันทบุรี โดยเริ่มดำเนินงานอนุรักษ์หัตถกรรมพื้นบ้านเสื่อจันทบูรมาตั้งแต่ปีการศึกษา 2536 เพื่อสืบทอดงานของท้องถิ่นและงานที่คณะซิสเตอร์ได้เคยทำมาในอดีต และเพื่อให้สอดคล้องกับพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 หมวด 4 มาตรา 23 ข้อ 3 ที่เน้นการจัดการศึกษาโดยบูรณาการความรู้เกี่ยวกับภูมิปัญญาไทย และการประยุกต์ใช้ภูมิปัญญาไทย พร้อมทั้งสร้างสรรค์ผลงานให้เกิดเป็นนวัตกรรมใหม่ บนพื้นฐานของงานท้องถิ่นเดิม เพื่อสืบสานงานพื้นบ้านและภูมิปัญญา สืบทอดวิธีการ กระบวนการ ในการทำงานท้องถิ่น ให้คงอยู่กับจังหวัดจันทบุรี สมดังคำขวัญของจังหวัด ที่กล่าวไว้ว่า “น้ำตกลือเลื่อง เมืองผลไม้ พริกไทยพันธุ์ดี อัญมณีมากเหลือ เสื่อจันทบูร สมบูรณ์ธรรมชาติ สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช รวมญาติกู้ชาติที่จันทบุรี”

­

วัตถุประสงค์

1. เพื่อสืบทอดงานหัตถกรรมพื้นบ้านเสื่อจันทบูร

2. เพื่อรักษาเอกลักษณ์ของภูมิปัญญาท้องถิ่นของจังหวัดจันทบุรี

3.เพื่อให้นักเรียนนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้เป็นหลักคิดในการทำงาน

4. เพื่อสร้างนิสัยพอเพียงให้นักเรียนและผู้สนใจ

­

เป้าหมาย

ครูและนักเรียนโรงเรียนสตรีมารดาพิทักษ์ ชุมชนตำบลจันทนิมิตและผู้ที่สนใจร่วมกันสืบทอดงานหัตถกรรมพื้นบ้านเสื่อจันทบูรที่เป็นเอกลักษณ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นของจังหวัดจันทบุรี

­

หลักความพอประมาณ

1.นักเรียนรู้จัก ”ต้นกก” ซึ่งเป็นพืชธรรมชาติของจังหวัดจันทบุรี

2.นักเรียนรู้จักใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า รู้วิธีการประหยัดทรัพยากร

3.นักเรียนรู้จัก “ภูมิปัญญาท้องถิ่น” ในด้านการทอเสื่อ ได้ศึกษาเรียนรู้และนำมาประยุกต์ใช้ให้ เหมาะสมกับสภาพของโรงเรียน

4.นักเรียนรู้รายได้จากการทำงานเสื่อและนำมาเป็นข้อคิดในการประมาณการใช้จ่ายในวิตประจำวัน

5.นักเรียนมีส่วนร่วมในการรักษาสิ่งแวดล้อม ด้วยการใช้เสื่อและเชิญชวนให้ผู้ปกครองใช้เสื่อ ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์จากท้องถิ่น และเป็นผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ

­

หลักความมีเหตุผล

“การทอเสื่อ” เป็นอาชีพดั้งเดิมที่สร้างชื่อเสียงให้กับจังหวัดจันทบุรี ได้รับการถ่ายทอดมาจากชาวญวนที่อพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานอยู่ที่จังหวัดจันทบุรี โดยได้รับการส่งเสริมจาก”ภคิณีคณะรักกางเขน แห่ง จันทบุรี” ซึ่งเป็นคณะนักบวชที่เป็นผู้บริหารด้านการศึกษาของโรงเรียนสตรีมารดาพิทักษ์ในปัจจุบัน โรงเรียนจึงได้ตั้งศูนย์หัตถกรรมพื้นบ้านเสื่อจันทบูร เพื่อสืบทอดงานของท้องถิ่น และงานของคณะซิสเตอร์ที่เคยทำมาในอดีต ให้คงอยู่คู่กับจังหวัดจันทบุรีต่อไป

­

หลักการมีภูมิคุ้มกันที่ดีในตัว

การทอเสื่อทำให้นักเรียนเข้าใจถึงการดำเนินชีวิตของคนสมัยก่อน ซึ่งเป็นบทเรียนที่มีค่าของชีวิตปัจจุบัน รับรู้ถึงผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงในด้านต่าง ๆ นักเรียนได้ฝึกการทำงานโดยใช้ทรัพยากร “กก” ซึ่งเป็นทรัพยากรธรรมชาติ เป็นการช่วยอนุรักษ์และดูแลรักษาสิ่งแวดล้อม เห็นความสำคัญของการใช้ชีวิตที่ใกล้ชิดธรรมชาติ รู้จักใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ เกิดความสามัคคีในการทำงานร่วมกัน มีความสัมพันธ์ที่ดีกับเพื่อน ครู และวิทยากรท้องถิ่น ภาคภูมิใจในการอนุรักษ์และสืบสานงานหัตถกรรมพื้นบ้านเสื่อจันทบูร สิ่งต่าง ๆ เหล่านี้จะเป็นจุดเริ่มต้นที่ปลูกฝังการเตรียมตัวให้พร้อมในการดำเนินชีวิตของนักเรียนต่อไปในอนาคต

­

เงื่อนไขความรู้

1.นักเรียนรู้วิธีการทอเสื่อ

2.นักเรียนมีความรู้เรื่อง “กก” ซึ่งเป็นทรัพยากรในท้องถิ่น

3.นักเรียนรู้จักอุปกรณ์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับการทอเสื่อ และใช้อุปกรณ์อย่างคุ้มค่า รวมทั้งดูแลรักษาอย่างดี

4.นักเรียนเรียนรู้เรื่องการซื้อ – ขาย , กำไร – ขาดทุน , การบริหารจัดการ

­

เงื่อนไขคุณธรรม

1.ความขยันหมั่นเพียรในการทอเสือ

2.ประหยัดวัสดุอุปกรณ์โดยเฉพาะกกที่นำมาทอเสื่อใช้เท่าที่จำเป็นพอเหมาะกับลายที่ทอ

กับขนาดของฟืม

3.ความซื่อสัตย์ต่ออาชีพโดยการนำวัสดุอุปกรณเช่น กก เอ็น ที่มีคุณภาพมาทอเสื่อ

4.มีความรักความสามัคคีในหมู่คณะในการทำงาน

5.มีความกตัญญูรู้คุณต่อผู้มีพระคุณโดยเฉพาะภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ได้ถ่ายทอดองค์ความรู้ให้

6.มีจิตอาสาเพื่อสังคมและสาธารณประโยชน์ในการนำเสนอผลงานตามหน่วยงานต่างๆเพื่อสืบทอดถูมิปัญญาท้องถิ่น

­

ผลงานนักเรียนที่่ใช้หลักคิดหลักปฏิบัติในการทำงานได้คิดค้นและออกแบบลายเสื่อได้ดังนี้

­

>>> ติดตามรายละเอียดเพิ่มเติม ได้ที่นี่<<<

­

รางวัลแห่งความภาคภูมิใจงานอนุรักษ์หัตถกรรมพื้นบ้านเสื่อจันทบูร

ปีการศึกษา ผลงาน

­

2550 

ได้รับรางวัลเหรียญเงินการประกวดหนึ่งโรงเรียนหนึ่งนวัตกรรม จากคุรุสภา“เรื่องอนุรักษ์และสืบสานหัตถกรรมพื้นบ้านเสื่อจันทบูร”ได้รับรางวัลเหรียญเงินการประกวดโครงงานคณิตศาสตร์ระดับภาคกลางและภาคตะวันออก “เรื่องการออกแบบลายเสื่อโดยใช้รูปเรขาคณิต”

­

2551 

ได้รับเกียรติแสดงการทอเสื่อถวายแด่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในงานเทศกาลพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น 2551 ณ ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร กรุงเทพฯ

­

2552

- ได้รับรางวัลเหรียญทอง การประกวดหนึ่งโรงเรียนหนึ่งนวัตกรรม จากคุรุสภา“เรื่องอนุรักษ์และสืบสานหัตถกรรมพื้นบ้านเสื่อจันทบูรบนวิถีเศรษฐกิจพอเพียง”

-ได้รับรางวัลชนะเลิศ การประกวดผลิตภัณฑ์เสื่อกกจันทบุรี รับถ้วยประทานจาพระเจ้าวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าโสมสวลีพระวรราชาทินัดดามาตุ ในงานวันสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี 105 ปี

-ได้รับรางวัลชนะเลิศเหรียญทองอันดับ 1 ของประเทศ การประกวดโครงงานคณิตศาสตร์ “เรื่องการออกแบบลายเสื่อโดยใช้รูปเรขาคณิต” ในงานศิลปหัตถกรรมนักเรียนระดับชาติ ณ ศูนย์แสดงสินค้าและการประชุมอิมแพ็ค เมืองทองธานี

­

2553

ได้รับเชิญร่วมจัดนิทรรศการ “มหกรรมวันการศึกษาเอกชน สู่ความเป็นเลิศ เทิดไท้องค์ราชัน”

­

2554 

ได้รับเชิญไปร่วมสาธิตการทอเสื่อในงานเทศกาลเที่ยวเมืองไทย