สำหรับชาวประมง ทะเล..คือชีวิต การรักษาทะเลก็คือรักษาชีวิต ทรัพยากรในทะเลก็เช่นเดียวกัน เป็นสิ่งที่ต้องช่วยกันดูแลรักษา เมื่อได้มาก็ต้องใช้ให้เกิดประโยชน์ คุ้มค่ามากที่สุด แต่ทะเลก็มีความเสี่ยง ดังนั้นจึงเกิดภูมิปัญญามากมายที่เกิดจากการใข้ชีวิต
เวทีพัฒนาโครงการเสริมสร้างความเข้มแข็งพื้นที่พิบัติภัยสึนามิ บ้านเจ้าไหม อ.กันตัง จ.ตรัง
ณ บ้านริมเล วันพฤหัสที่ 12 ตุลาคม 2525
จุดประสงค์
-เพื่อพิจารณาข้อมูล
-เพื่อปรับแผนการทำงาน
-เพื่อได้ทิศทาง ความชัดเจนในการเขียนแผน
สรุปเวที
หลังจากเมื่อวันที่ 6 ตุลาคม ทีมได้ประชุมเพื่อรับข้อมูล ปัญหา อุปสรรค จากการลงพื้นที่สำรวจข้อมูลชุมชนบ้านหาดยาว เพิ่มเติม วันนี้นัดกันอีกครั้งเพื่อลองดูข้อมูล แต่บังเอิญวันนี้อบต.เรียกประชุมด้วย ทีมสาวๆ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นอสม. ต้องไปประชุมที่อบต. ทำให้เหลือแค่ 7 คน ได้นำเสนอข้อมูลบางอย่างเพิ่มเติม โดยเฉพาะเรื่องของอาชีพประมง ซึ่งประเด็นหลักในการทำงานครั้งนี้
สำหรับอาชีพประมงที่สำรวจได้แบ่งเป็น 2 ประเภท คือประมงขนาดกลาง และประมงขนาดเล็ก
ประมงขนาดกลางมี 2 ชนิดคือ อวนปลาทู กับอวนปลาหลังเขียว เรือที่ออกทะเลเป็นเรือประมาณ 23 ตัวกง ใช้อวนขนาดใหญ่ ใช้ลูกเรือประมาณ 7-8 คน คนสำคัญคือคนที่เป็นไต๋ ต้องมองให้ออกว่าตรงไหนปลาเยอะ จะวางพิกัดอวนตรงไหน เคยมีไต๋ที่สั่งวางอวนแล้วไม่ได้ปลา โดนปลดก็มี ได้ปลาทีละหลายๆ ตัน 5-7 ตัน จึงไม่สามารถขายในบ้านหรือขายส่งในตลาดทั่วไปได้ เพราะปลาพวกนี้ถ้าเวลานานจะพอง ลูกค้าไม่ซื้อ จึงต้องขายโรงงานเป็นหลัก แต่ก็มีบ้างที่มาตัดทีละ 50 ก.ก. เอาไปขายตลาดในชุมชน ส่วนชาวบ้านไปหยิบใส่ถุงได้เลยไม่ต้องซื้อ ปลาทูในตลาดปัจจุบันกิโลละประมาณ 50 บาท แต่เอาไปขายโรงงานได้แค่ประมาณ 10 บาทเท่านั้น แต่จำเป็นต้องส่ง เพราะในชุมชนไม่มีแหล่งแปรรูปอย่างอื่น
ส่วนประมงขนาดเล็ก มีหลายคนที่ประกอบอาชีพประมงขนาดเล็ก มี 4 ชนิดคือ
- อวนปลาทราย/ตกปลาทราย ใช้เบ็ด 2-3 ตา อันนี้ถ้าปลาทรายเยอะตกสนุก เพลิน ส่วนอวนปลาทราย ได้เท่าไหร่ก็ขายหมด แต่มักจะได้ปลาหนวดมาได้ ปลาหนวดไม่ได้ใช้ประโยชน์ได้มาก็ทิ้ง ทั้งๆ ที่เป็นปลาที่เนื้อเยอะ (ทั้งๆ ที่ทำปลาเค็ม ทำปลาหวานได้)
- อวนกุ้ง ได้เท่าไหร่ขายหมด จะเยอะช่วงหน้ามรสุม ชาวบ้านบอกว่า เย็นวันไหนฟ้าทิศตะวันตกมีสีแดง แสดงว่ากุ้งขึ้นเยอะ ได้ตังค์แน่นอน แต่ว่าอวนกุ้งมักได้ปลาชนิดอื่นมาด้วย เช่น ลูกปลาจวด ปลาเขียว
- อวนหมึก ใช้วิธีตก ดักลอบ ดักไซไม้ไผ่
- ปู จับโดยดักไซปู อวนปู
- กุ้งเคย มักเยอะเป็นช่วงๆ มีคนทำไม่กี่ราย เช่น หวาหนอน โต๊ะมีนา โต๊ติก บังเหตุ
การดักอวนทุกชนิด มักได้สิ่งที่ไม่ต้องการมาด้วย เช่น ปลาที่กินไม่ได้ อย่างปลาดาว ปักเป้า กระเบนไฟฟ้า (เบนช๊อต ใครไปถูกตัวมันจะรู้สึกเหมือนถูกไฟฟ้าช๊อต) หอยเม่น และโดย
นิสัยคนที่นี่ ทำอะไรก็มุ่งไปที่สิ่งนั้น เช่น ทำอวนกุ้ง ก็เลือกเอาเฉพาะกุ้ง ไม่สนใจสิ่งอื่นที่ติดมากับอวน ส่วนใหญ่มักอาศัยฤดูกาล คนก็ทำอาชีพตามฤดูกาล
ข้อสังเกต
- บางครั้งมีพายุ ไม่ได้ออกไปเอาปลาที่ติดอวน ติดไซ ทำให้ปลาเน่า ขายไม่ได้ ส่วนนี้เอามาทำปลาพองหรือแปรรูปได้ แต่
- มีคนเห็นประโยชน์ส่วนนี้น้อย
- ให้สำรวจข้อมูลนักท่องเที่ยวปีนี้เพื่อเป็นฐานสำหรับวางแผนงานช่วงต่อไป
- ปรับวิธีการเก็บข้อมูลใหม่ ให้คนที่เขียนคล่องไปด้วยกัน ทำงานเป็นทีม
- ปรับประเด็นในการเจาะข้อมูล ให้ลึกและชัดในประเด็นที่ต้องการ
- ข้อมูลคนผ่านท่าเรือหาดยาว ซึ่งเท่าที่ทราบ เฉพาะคนที่เข้า-ออก ไปเกาะลิบง นับ2-3 หมื่นคน ต่อปี ซึ่งเป็นตัวเลขมหาศาล แต่พื้นที่หาดยาวเป็นเพียงทางผ่าน เป็นแค่ท่าเรือรับ-ส่ง ไม่ได้ประโยชน์อะไร
- ช่วงหน้าท่องเที่ยวที่กำลังจะมาถึง น่าจะมีแบบสำรวจข้อมูลนักท่องเที่ยวที่เป็นประโยชน์สำหรับการทำงาน หรืออาชีพคนในชุมชน
- ช่วงหน้าท่องเที่ยวน่าจะมีการนำปลามาทดลองแปรรูป เพื่อทดลองตลาด เช่น อาจเป็นแปรรูปที่เก็บได้นาน เป็นของฝาก ของกิน หรือแปรรูปสดๆ เช่น ก้างปลาทอด เหงือกปลาทูทอด บริการนักท่องเที่ยว
