โครงการสื่อเล็กๆเด็กสงขลา

โจทย์ปัญหา

เนื่องจากปัจจุบันการขยายตัวของเมืองสงขลาและวิถีชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไปจากกลไกการพัฒนาต่างๆ ส่งผลให้แหล่งโบราณสถานซึ่งมีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ของเมืองสงขลากำลังถูกลืม และปล่อยปะละเลยจนมีสภาพเสื่อมโทรมและมีเด็กและเยาวชนรวมถึงคนสงขลาจำนวนไม่น้อยที่ยังไม่รับรู้และตระหนักถึงคุณค่าทางประวัติศาสตร์จนนำไปสู่การขาดจิตสำนึกที่จะอนุรักษ์โบราณสถานและมีแนวโน้มที่เด็กและเยาวชนอาจจะสูญเสียโอกาสที่จะได้เรียนรู้ประวัตศาสตร์จากแหล่งโบราณสถานเหล่านี้

ดังนั้นทางกลุ่ม กลุ่มเด็กดื้อรื้อฝัน จึงมีแนวคิดที่ผลิตสื่อประเภทข่าวพลเมืองเพื่อนำเสนอคุณค่าข้อเท็จจริงเกี่ยวกับแหล่งโบราณสถาน ในเขตเมืองสงขลาและเพื่อจุดประกายความคิดให้คนสงขลาเกิดจิตสำนึกในการที่จะมีส่วนร่วมต่อการอนุรักษ์แหล่งโบราณสถานซึ่งมีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ให้คงอยู่สืบไป

เป้าหมาย :

เพื่อที่จะทำให้ทุกคนที่เห็นสื่ออันนี้แล้วนั้น ลุกขึ้นมาพัฒนาบ้านเมืองของตนโดยจิตสาธารณะ ไม่หวังสิ่งตอบแทน ซึ่งแน่นอนที่คนปัจจุบันมักจะหวังสิ่งตอบแทนแน่นอน แต่เมื่อเยาวชนมีจิตสาธารณะแล้วนั้น สิ่งตอบแทนที่เยาวชนหวังก็จะกลับกลายเป็นสิ่งตอบแทนที่ตอบแทนกับสาธารณะที่ส่งผลทางด้านเศรษฐกิจ และกายภาพ มิใช่สิ่งตอบแทนที่เอื้อต่อประโยชน์ส่วนตน

กระบวนการขั้นตอนการปฏิบัติงาน

กิจกรรม ๑ ประชุมแกนนำเพื่อเตรียมความพร้อมในการทำโครงการ เช่น แบ่งหน้าที่ ประสานงาน หาแกนนำย่อย

กิจกรรม ๒ จัดอบรมการเป็นนักข่าวพลเมืองโดยทีมงาน TV Thai

กิจกรรม ๓ ผลิตสื่อ/แก้ไขสื่อ

๓.๑.สื่อที่ได้มาจากการอบรมนำมาแก้ไขปรับปรุงและทำเรื่องใหม่

กิจกรรม ๔ นำสื่อไปเผยแพร่หรือนำเสนอทางนักข่าวพลเมืองจัดเวทีสาธารณะในพื้นที่

กิจกรรม ๕ สรุปผลการดำเนินงานทั้งหมดตลอดทำกิจกรรม

กระบวนการทำงานของกลุ่ม

“กลุ่มเด็กดื้อรื้อฝัน” นักเรียนหลังห้องชั้นมัธยมปลาย ของโรงเรียนเทศบาล ๕ จังหวัดสงขลา ที่ปัจจุบันกำลังเรียนรู้และพัฒนาตนเองเป็นนักข่าวพลเมือง โดยการผลิตข่าวเกี่ยวกับการดำเนินงานโครงการของเครือข่ายพลังพลเมืองเยาวชนสงขลา กว่า ๒๐ โครงการ นำเสนอผ่านรายการนักข่าวพลเมือง ออกอากาศทางช่องโทรทัศน์ Thai PBS ทีวีสาธารณะ มีเป้าหมายในการทำข่าว คือ (๑) เสริมแรงใจให้กับเพื่อนเยาวชนกลุ่มต่างๆที่มุ่งมั่นกับการทำงานพัฒนาบ้านเกิดของตนเอง (๒) สร้างความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับหน้าที่พลเมืองของเยาวชน (๓) สร้างแรงบันดาลใจให้เยาวชนเข้ามามีส่วนร่วมดูแลชุมชนของตนเอง กระบวนการทำงานของทีม เด็กดื้อรื้อฝัน เริ่มจากการประชุมทีมเพื่อค้นหาประเด็นทำข่าว สืบค้นข้อมูลหาความรู้ที่เกี่ยวข้องจากแหล่งข้อมูลต่างๆ นำข้อมูลที่ได้มาเขียน script ลงพื้นที่ถ่ายทำ ตัดต่อ ประสานงานกับ Thai PBS แก้ไขงาน รอการออกอากาศ ฯลฯ วันนี้พวกเขา “แปลงความดื้อรั้นจากเด็กหลังห้องมาเป็นพลังในการเรียนรู้เพื่อพัฒนาตนเองและสร้างสรรค์เมืองสงขลา” กันอย่างไร

สมาชิกกลุ่มเด็กดื้อ รื้อฝัน ช่วยกันเล่าว่า เดิมทีสมาชิกกลุ่มทำสื่อประชาสัมพันธ์กิจกรรมในรั้วโรงเรียนและมีประสบการณ์ในการแสดงและทำหนังสั้น คิดแต่เพียงว่าอยากทำอะไรก็ทำ ไม่เคยคิดว่าสื่อที่ทำจะไปมีส่วนทำให้สังคมดีขึ้นได้อย่างไร ตอนเริ่มทำงานข่าว ก็มีปัญหาให้ต้องคิดแก้กันทุกขั้นตอน  เช่น

(๑) ตอนแรกคิดจะทำข่าวเกี่ยวกับปัญหาความทรุดโทรมของ สถูปบนเขาหัวนายแรง แต่พอจะไปทำเขาซ่อมเสร็จแล้ว คิดอะไรไม่ออก เพราะ“เรายังมองปัญหาของสังคมยังไม่กว้าง” ตอนนั้นก็เฉยๆ จนพี่เขาเรียกมาคุยว่าจะเอายังไง จะหยุดโครงการหรือจะทำต่อพี่เขาว่าปัญหาแค่นี้มันเล็กมาก ปัญหามันอยู่ที่หัวใจคนทำงานตั้งหาก เหมือนกับเราโดนท้าทาย พอเราบอกว่าจะทำต่อแต่ไม่รู้จะทำยังไง เขาก็ตั้งคำถามชวนคิดชวนคุยจนเรามีแนวคิดว่า ทำไมถึงไม่นำเสนอปัญหาชุมชนในประเด็นที่เพื่อนกลุ่มต่างๆเขาทำอยู่แล้ว ซึ่งจะได้เป็นการเสริมแรงให้เพื่อนอีกทางและบางทีเรื่องที่นำเสนอยังจะช่วยสร้างจิตสำนึกและอาจเป็นแรงบันดาลใจให้เยาวชนในพื้นที่อื่นๆได้ทำอะไรเพื่อบ้านเกิดของตนเองด้วย ก็เลยไปเริ่มทำข่าวของกลุ่มเยาวชนจิตใสอาสา ของโรงเรียนวัดบ่อทรัพย์

(๒) การประสานงานกับพี่ที่ทีวีไทยต้องใช้เวลามาก เช่น ส่งข่าวไปแล้วกว่าเขาจะ Comment กลับมาก็ใช้เวลาเกือบเดือน ต้องสื่อสารและแก้งานหลายครั้งกว่าจะผ่าน พอแก้เสร็จแล้วก็ต้องรอเวลาออกอากาศอีกเป็นเดือน แผนงานเราไม่ได้มีเวลามากมายขนาดนั้น เพราะเราตั้งใจว่าหากข่าวเรื่องแรกได้ออกอากาศเราก็จะเอามาให้เพื่อนดูแล้วชวนเพื่อนมาเป็นอบรมเป็นนักข่าวพลเมืองแต่กว่าจะได้ออกอากาศเวลา ในการทำโครงการก็หมดแล้ว พยามแก้ปัญหาประสานให้พี่เขามาอบรมให้ก่อน เขาก็ไม่ว่างเพราะเหตุการณ์การเมืองในช่วงที่ผ่านมามันไม่ปกติ เขาต้อง Standby ทีมข่าวไว้ที่ส่วนกลาง เป็นต้น ยอมรับว่าการทำงานกับสื่อระดับประเทศมันไม่ใช่เรื่องง่ายเลย ตอนท้ายเลยคิดว่าที่ทำข่าวเพื่อออกอากาศก็ทำไป ในระหว่างรอก็ทำข่าวกลุ่มอื่นไปพรางและเราจะใช้ social network เผยแพร่งานของเราแบบคู่ขนาดไปด้วย

(๓) ด้านวัสดุอุปกรณ์เดิมทีเราใช้เครื่องมือของโรงเรียนแต่พอโรงเรียนปิดเทอมเราก็ไม่รู้จะไปหยิบยืมจากที่ไหน ตอนแรกก็หยิบยืมเพื่อนหลายครั้งเข้าก็เกรงใจเขา แต่ตอนท้ายโชคดีหน่อยที่สงขลาฟอรั่มให้ยืม

(๔) ปัญหาเรื่องการทำงานในทีม ด้านเวลา บุคลิก นิสัย ความคิด ที่แตกต่าง เพื่อนในทีมต้องถกเถียงกันเพื่อหาประเด็นทำข่าว ต้องอธิบายให้เข้าใจตรงกัน แบ่งงานกันทำ พองานไม่ผ่านก็เครียด บางทีต้องทำงานตัดต่อกันแบบหามรุ่งหามค่ำ ต้องอดทนใจเย็นและเสียสละ เป็นต้น จนกระทั้งวันที่ ๑๙ มิ.ย. ๒๕๕๗ ข่าวเรื่อง บ้านฉันวันนี้ ชุมชนบ่อทรัพย์ เนื้อหาข่าวนำเสนอเกี่ยวกับการทำงานของเยาวชนกลุ่มจิตใสอาสา ในโครงการห้องเรียนประวัติศาสตร์วัดบ้านบ่อทรัพย์ ได้ออกอากาศ ยังจำความรู้สึกวันนั้นได้ดี รู้สึกตื่นเต้น ดีใจ ภูมิใจ มันเป็นความปลื้มปิติ อย่างบอกไม่ถูก มันอาจดูเป็นเรื่องเล็กๆ สำหรับหลายคนที่คิดว่าก็แค่ข่าวได้ออกอากาศ แต่สำหรับเรามันไม่ใช่แค่ข่าวได้ออกอากาศ แต่มันคือความสำเร็จที่เป็นจุดเริ่มต้นในการที่เราสามารถสื่อสารความดี ของเพื่อนให้กับสังคมได้รับรู้ต่างหาก ขอบคุณที่สงขลาฟอรั่มให้โอกาสเราได้ผจญภัยและเรียนรู้ไปกับประสบการณ์จริง ทำให้เรามองเห็นศักยภาพของตัวเอง ศักยภาพที่จะทำงานกับองค์สื่อระดับประเทศมันเป็นประสบการณ์ที่แปลกใหม่สำหรับกลุ่มของเรา และมันคือประสบการณ์ที่มีคุณค่าและความหมายสำหรับการตอบตัวเองว่าเป็นพลเมืองเยาวชน

ช่วงท้ายของการดำเนินงานโครงการ กลุ่ม เด็กดื้อ รื้อฝัน ได้ร่วมพูดคุยสรุปคุณค่าที่ตนเองได้รับจากการทำงาน พบว่า การทำงานที่ผ่านมาทำให้พวกเขาเรียนรู้ว่าการที่จะทำงานใหญ่งานใดงานหนึ่งนั้น ไม่สามารถที่จะทำคนเดียวได้ ในการทำงานจึงควรทำกันเป็นทีมหรือเป็นกลุ่มเพราะจะสามารถทำให้งานสำเร็จได้อย่างรวดเร็ว การทำงานที่ผ่านมาทำให้รู้ว่าต้องรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น ต้องร่วมนำเสนอความคิด และร่วมกันใช้เหตุผลในการตัดสินใจ อย่างตรงไปตรงมา ทำให้ได้ประสบการณ์ที่มีคุณค่ามากมายที่เราแทบจะหาไม่ได้ในห้องเรียน ประสบการณ์ที่สอนให้คิดอย่างเป็นกระบวนการ สอนให้หาทางและแก้ปัญหาด้วยตนเอง ประสานงานกับองค์กรใหญ่ๆ ฝึกให้อดทน ใจเย็น จัดการกับอารมณ์ เราค้นพบการเรียนรู้เหล่านี้ด้วยตนเอง เมื่อได้มีโอกาสทบทวน (AAR) เรารู้ว่าผู้ใหญ่ชอบเด็กแบบไหน เราทำให้ได้แต่มันก็ไม่ใช่ความจริงทั้งหมด มันคือสิ่งที่เราทำเพื่อให้เขาพอใจ เราถูกฝึกมาอย่างนั้นจริงๆ ถูกฝึกทำให้ผู้ใหญ่พอใจ ความจริงคือว่า เราหลายคนไม่ใช่จะเป็นเด็กดีอะไรหนักหนา มีเที่ยวมี แข่งรถซิ่ง มีโดดเรียน ซึ่งมันอาจสวนทางกับสิ่งที่โครงการนี้ต้องการหรือเปล่าเราไม่แน่ใจ และตอนแรกยอมรับว่าเราก็ไม่รู้สึกกับคำว่าจิตสำนึกความเป็นพลเมืองสักเท่าไหร่นัก แต่พอทำเข้าจริงๆ เสมือนหนึ่งเราค้นพบเสรีภาพในการเรียนรู้ของตนเอง เราสามารถกำหนดสิ่งที่เราอยากจะเรียนรู้ได้ แต่ความยากของมันคือเราเองต้องมีวินัยและซื่อสัตย์กับการเรียนรู้ของตนเอง และการทำงานที่ผ่านมาทำให้เราตระหนักขึ้นมาว่า บ้านเมืองของเรา ถ้าเราไม่ดูแล ใครจะดูแล เราต่างมีศักยภาพที่จะแบ่งปันมารับใช้สังคม สังคมที่เราต้องการมันเริ่มสร้างได้จากตัวเราเอง เริ่มจากสามัญสำนึกของตนเอง พลังเล็กๆยิ่งรวมตัวกันมากก็สามารถเปลี่ยนแปลงบางสิ่งบางอย่างได้ถึงแม้ว่าจะเป็นเรื่องเล็กน้อยแต่มันก็เปลี่ยนแปลง ซึ่งดีกว่าการอยู่เฉยๆประณามสังคมไปวันๆโดยไม่ทำอะไรเลย