“ โรงเรียนมกุฎเมืองราชวิทยาลัยได้น้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาขับเคลื่อนและประยุกต์ใช้ในการบริหารจัดการและการจัดการเรียนการสอน ตั้งแต่ปีพ.ศ. 2548 โดยโรงเรียนได้กำหนดไว้เป็นส่วนหนึ่งวิสัยทัศน์ เพื่อเป็นกรอบในการทำงานที่สอดคล้องกับการบริหารจัดการทั้งระบบ

ปัญหาที่พบในระยะแรกคือ การดำเนินงานที่ไม่มีตัวอย่างให้ศึกษาเรียนรู้ จึงจำเป็นต้องเรียนรู้จากประสบการณ์ตรง และนับได้ว่าเป็นความโชคดีที่มีผู้บริหารที่มีวิสัยทัศน์ มีความรู้ความสามารถ เป็นกำลังใจในการทำงาน ให้คำแนะนำอยู่เสมอ โดยกระทำตนเป็นแบบอย่าง ทั้งในด้านส่วนตัว การดำเนินชีวิต และในการบริหารจัดการ จึงทำให้มีโอกาสได้เรียนรู้และได้ทำงานอย่างที่ตั้งใจไว้

ในสาระการเรียนรู้ศิลปะนั้น ได้ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่อง และพบว่าการที่จะทำให้นักเรียนมีความรู้ ความเข้าใจ และสามารถนำหลักปรัชญาฯ มาใช้ได้อย่างยั่งยืนนั้น ต้องใช้เวลา และต้องทำแบบค่อยเป็นค่อยไป โดยใช้ความตั้งใจ ความอดทน ที่จะทำให้นักเรียนรู้คุณค่า และยอมรับว่าสามารถนำหลักปรัชญาฯ ไปใช้ได้กับทุกเรื่องของการเรียนรู้ และในชีวิตประจำวัน”

"เรียนรู้ศิลปะกับชีวิต  ด้วยหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง"

โดย  นายวิรัช  กิมทรง

ก่อนหน้าที่จะนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ในโรงเรียน

หากจะพูดถึงการสอนศิลปะ ส่วนใหญ่จะคิดถึงการจัดกิจกรรมตามหลักสูตรโดยมุ่งเน้นในเรื่องของการส่งเสริมให้นักเรียนมีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ มีจินตนาการ รับรู้และชื่นชมความงาม มีสุนทรียภาพ และมีการวัดผล ประเมินผลในรูปแบบของการปฏิบัติกิจกรรม โดยกิจกรรมที่นักเรียนสร้างสรรค์ขึ้นนั้น ส่วนใหญ่เป็นการวัดผลทางด้านทักษะเพียงด้านเดียว เมื่อครูประเมินผลแล้ว นักเรียนไม่สามารถบรรลุเป้าหมายของสุนทรียภาพได้ ซึ่งหากจะให้มีความสมบูรณ์ จำเป็นต้องมีการบูรณาการให้เข้ากับสาระการเรียนรู้อื่นๆ และหลักสูตรท้องถิ่นด้วย โดยทำได้ในลักษณะการเลือกกิจกรรมที่ตรงกับเนื้อหา การแยกส่วนระหว่างตัวเนื้อหาวิชาและเรื่องที่จะบูรณาการ จึงทำให้นักเรียนได้รับความรู้ความเข้าใจในเรื่องที่เรียนรู้แบบบูรณาการไม่บรรลุตามวัตถุประสงค์

เมื่อนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในสถานศึกษา

การแก้ปัญหาเพื่อให้นักเรียนได้เรียนรู้ในวิชาศิลปะอย่างมีความสุขและปฏิบัติกิจกรรมด้วยความตั้งใจ ได้มีส่วนร่วมคิด ร่วมทำ มีความรู้ความเข้าใจ และเข้าถึงหลักปรัชญาฯ ได้อย่างลึกซึ้งเป็นธรรมชาติ จึงได้ใช้หลักของการทำงานที่ระเบิดออกมาจากภายใน คือครูเป็นผู้จุดประกายความคิด นักเรียนมีความตั้งใจอยากที่จะทำ และมีความสุขกับการที่ได้ทำงาน จึงทำให้ทุกๆ เรื่องที่เรียนรู้มีความสนุกและมีบรรยากาศที่อบอุ่นเป็นกันเองระหว่างครูผู้สอนและนักเรียน ช่วยให้นักเรียนผ่อนคลาย ได้ใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ ใกล้ชิดกับธรรมชาติ ไม่สร้างปัญหาเดือดร้อนต่อตนเองและผู้อื่น ผลในระยะยาวนั้นนักเรียนจะเป็นคนที่รู้จักตนเองมากขึ้น ได้แบ่งปันความคิด และทำงานอย่างมีสติรอบคอบ มีสมาธิที่ดี ใช้เหตุผลในการทำงานและแก้ไขปัญหาได้ ดังนั้น จึงเป็นเรื่องที่ง่ายสำหรับการดูแลช่วยเหลือนักเรียน ทำให้สังคมของโรงเรียนมีความสุข

เราทำอะไรและเกิดประโยชน์อย่างไร

ศิลปะเป็นเรื่องของความดี ความงาม ความมีสุนทรียภาพ เมื่อได้นำหลักปรัชญาฯ มาเป็นหลักคิดและสอดแทรกเนื้อหากิจกรรมของวิชาศิลปะให้เป็นเนื้อเดียวกัน ผ่านกระบวนการเรียนรู้และปฏิบัติงานตามความถนัดความสนใจของนักเรียน ใช้แหล่งเรียนรู้และศูนย์การเรียนรู้ที่เน้นบรรยากาศ สิ่งแวดล้อม ให้มีความเหมาะสม สวยงาม ทำให้นักเรียนสามารถนำความรู้ทางด้านศิลปะไปประยุกต์ใช้ในวิถีชีวิต สู่เป้าหมายหลักปรัชญาฯ คือความสมดุลและยั่งยืน ที่เป็นแก่นแท้ของชีวิต สอดคล้องกับภูมิสังคมของโรงเรียน ที่ต้องการให้นักเรียนมีบุคลิกภาพดี มีสัมมาคารวะ เป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้ สู่วิถีชีวิตพอเพียง นั่นคือเป็นการตกผลึกทางความคิดของการนำไปใช้ โดยเกิดขึ้นจากความเป็นจริง ด้วยความเข้าใจและเห็นคุณค่าในตัวของหลักปรัชญาฯ ซึ่งสามารถนำมาประยุกต์ใช้ได้ทุกเรื่อง จนสามารถยึดถือเป็นแนวปฏิบัติให้เป็นจริงได้ในวิถีชีวิตของแต่ละคน โดยยึดหลักทางสายกลาง ใช้สติปัญญาในการดำรงชีวิต มีความก้าวหน้าและเติบโต ใช้สติปัญญาในการคิดและวางแผนการทำงาน มีความรัก ความเมตตา ขจัดข้อขัดแย้งไปสู่ความประนีประนอม และรักษาผลประโยชน์ส่วนรวม กล่าวคือในการดำรงตนตามวิถีชีวิตพอเพียงนั้น จะทำให้ตนเองและชาติบ้านเมืองหลุดพ้นจากความทุกข์และมีความสุขในที่สุด

การสอนศิลปะแบบบูรณาการกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสามารถกระทำได้โดยการนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาเป็นหลักคิด เพื่อเป็นแนวทางในการบูรณาการกับการถ่ายทอดองค์ความรู้ในวิชาการ เพื่อให้เด็กสามารถนำไปใช้ในการคิดระหว่างที่เรียนรู้และปฏิบัติกิจกรรม โดยครูต้องลงมือปฏิบัติให้เห็นเป็นตัวอย่าง และเป็นผู้ถ่ายทอดความคิดให้กับนักเรียน เพื่อให้เกิดการพัฒนาตนเองตามธรรมชาติ สามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน และนำไปสู่วิถีชีวิตพอเพียงได้ในที่สุด

การส่งเสริมให้นักเรียนมีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ มีจินตนาการ รับรู้และชื่นชมความงาม มีสุนทรียภาพ ต้องไม่วัดผลทางด้านทักษะแต่เพียงด้านเดียว เพราะการเรียนศิลปะนั้นต้องประกอบด้วยเนื้อหาเรื่องราวทางด้านประวัติศาสตร์ศิลป์ ศิลปะปฏิบัติ และศิลปวิจารณ์ เพื่อนำไปสู่สุนทรียภาพการชื่นชมในความงาม ซึ่งหากจะให้มีความสมบูรณ์ จำเป็นต้องมีการบูรณาการเข้ากับสาระการเรียนรู้อื่นๆ และหลักสูตรท้องถิ่นด้วย

การจัดสิ่งแวดล้อมในการเรียนรู้ที่เอื้อต่อพัฒนาการการเรียนรู้ของนักเรียนให้มีความสอดคล้องบรรลุผลตามเป้าหมาย ต้องมีแนวความคิดสร้างสรรค์ คิดใหม่ ทำใหม่ ให้ดีขึ้นจากสิ่งที่มีอยู่เดิม ซึ่งได้มาจากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับเพื่อนครูและนักเรียน การได้ไปศึกษาดูงาน การอบรมสัมมนา และคำแนะนำจากผู้มาเยี่ยมชมศูนย์การเรียนรู้ศิลปะกับชีวิตเศรษฐกิจพอเพียง

ศูนย์การเรียนรู้ฯ แห่งนี้จัดสร้างขึ้นเพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ที่ครู นักเรียน และชุมชนได้ใช้ประโยชน์ในด้านวิชาศิลปะ และบูรณาการกับกลุ่มสาระการเรียนรู้อื่นๆ เกิดเป็นแหล่งเรียนรู้ที่มีบรรยากาศและสภาพแวดล้อมที่สวยงาม เอื้อต่อการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน นักเรียนได้เรียนรู้อย่างมีความสุข มีวุฒิทางอารมณ์ และบุคลิกภาพที่ดี จิตใจอ่อนโยน มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงขึ้น รู้จักบทบาทหน้าที่ของตน มีความรับผิดชอบ รู้จักใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ และเป็นคนดีของสังคม