" คลองต้นตะเคียนเป็นสายน้ำที่หล่อเลี้ยงชีวิตคนในหมู่บ้านหนองบัวซึ่งทำอาชีพเกษตรกรรมมาช้านาน เป็นสายน้ำที่ใสสะอาดที่คนในหมู่บ้านใช้ในชีวิตประจำวันและใช้เพื่อการเกษตร แต่มาวันนี้คลองต้นตะเคียนไม้สวยงามแล้วคลองเต็มไปด้วยขยะและน้ำเน่า..มีแต่คนเบือนหน้าหนี"

เด็กหนุ่มสาวในชุมชนหนองบัว หมู่5 ตำบลท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ รวมตัวกันเป็นกลุ่มรักษ์หนองบัว จุดประกายความคิดสร้างสรรค์โครงการสร้างคลอง สร้างฅนขึ้นเพื่อรวมพลังกันเอาขยะออกจากคลอง โดยมีกิจกรรมเป็นเครื่องมือรวมเด็กและคนในชุมชนให้เข้ามามีส่วนร่วมกับการพัฒนาบ้านเกิดของตนเอง สร้างเป็นเครือข่ายการทำงานในหมู่บ้าน

เริ่มจากการพูดคุยทำความเข้าใจสาเหตุ และต้นทางที่มาของขยะ เริ่มต้นกิจกรรมด้วยการลงพื้นที่สารวจเส้นทางขยะ พบว่าขยะส่วนใหญ่มาจากคูระบายน้าหน้าบ้านที่อยู่ติดถนน คนในบ้านต่างใช้คูระบายน้าเป็นที่ทิ้งขยะ เมื่อฝนตกขยะถูกชะล้างลงสู่คลอง ส่งผลให้คลองสกปรกเน่าเสีย ทุกคนมองเห็นภาพป๎ญหาและอยากจะร่วมมือกันแก้ไขให้ได้

กลุ่มรักษ์หนองบัวอาสาเป็นแกนกลาง ประสานกับผู้ใหญ่บ้าน จนได้รับการอนุเคราะห์ให้ปรับปรุงอาคารเก่าๆของหมู่บ้านให้เป็นศูนย์กลางการทำงาน และ เป็นศูนย์เปลี่ยนขยะให้เป็นมูลค่า ซึ่งคนในชุมชนให้ความสนใจเป็นอย่างมาก และสนใจเข้ามาร่วมทำงานดูแลสิ่งแวดล้อม การเก็บขยะ การคัดแยกขยะ กิจกรรมจิตอาสาพัฒนาคูคลองเป็นประจำและต่อเนื่อง กิจกรรมรณรงค์ปลูกต้นไม้ปลูกป่า

โครงการสร้างคลอง สร้างคน กลายเป็นสิ่งที่มีพลังมากเพราะสามารถเชื่อมโยงให้คนในหมู่บ้านร่วมมือกันฟื้นฟูคลองหนองบัว แม้น้ำในคลองจะยังไม่ใสสะอาดเหมือนในอดีต แต่ขยะในคลองลดลงอย่างน่าพอใจ แต่สิ่งที่มีค่ากว่านั้นคือ น้ำใจคนหนองบัว ที่ตื่นตัวและเข้ามามีส่วนร่วมอย่างแข็งขันเพราะมองเห็นความตั้งใจของเยาวชนแกนนำและเครือข่าย

“... การได้ศึกษาและทำแผนที่ขยะในชุมชน ร่วมกันตั้งศูนย์เปลี่ยนขยะให้เป็นมูลค่า ชวนให้เด็กๆในชุมชนมาร่วมรณรงค์ให้คนในชุมชนตระหนักถึงปัญหาขยะในชุมชน ร่วมกันปลูกและดูแลต้นไม้ เพื่อให้เด็กๆในชุมชนประจาตัวที่จะเติบโตไปพร้อมกับพวกเขา การร่วมมือกันฟื้นฟูสายคลองเล็กๆในหมู่บ้าน สายน้าในลำคลองที่ผมรู้สึกรักและผูกพัน แม้เป็นงานที่เหนื่อยแต่เป็นพลังใจให้ผมมาก...ช่วงแรกๆยอมรับว่าผมทำคนเดียวหรือเรียกว่าone man show ไม่ใช่ว่าผมอยากเด่นอยากดัง แต่เพราะเพื่อนๆไว้ใจผม แต่พอทาไปเรื่อยๆผมเรียนรู้ว่าการนาอย่างนี้มันไม่ยั่งยืน รู้สึกตนเองทางานไม่ทันและเหนื่อยด้วย งานสอนให้ผมสร้างทีม ผมเห็นกระบวนการจากสงขลาฟอรั่มเรื่องการพูดคุยแบบมีส่วนร่วม ก็นามาปรับใช้ ผมเริ่มชวนเพื่อนแกนนามาพูดคุยอย่างจริงจัง เปิดโอกาสให้เพื่อนได้แสดงความคิดเห็นอย่างเต็มที่ แม้เพื่อนคิดต่างจากผมแต่ผมก็ต้องหาเหตุผลให้ได้ว่าทาไมเขาคิดแบบนั้น ฟังไปฟังมาแล้วรู้ว่าเพื่อนทุกคนเก่งมาก เก่งกันคนละด้าน จากนั้นเราก็เริ่มแบ่งงานกันรับผิดชอบตามที่แต่ละคนถนัด ทุกคนทางานของตนเองโดยไม่ต้องรอให้ผมบอกเหมือนเมื่อก่อน ผมว่าการทาแบบนี้มันเป็นประชาธิปไตยนะ การทางานเพื่อพัฒนาบ้านเกิดทาให้ทุกคนยอมเสียสละเวลา เสียสละหน้าที่ของตนเองมาทาเพื่อส่วนรวม นั่นคือสิ่งที่แกนนาเยาวชนกลุ่มเยาวชนรักษ์หนองบัวและตัวผมเองเรียกว่า จิตสาธารณะ ” (นายศักดริน บินหรีม หรือซิล  แกนนำเยาวชนกลุ่มรักษ์หนองบัว)

ทุกคนในชุมชนยังคงตระหนักถึงจิตสำนึกที่ดีในการรักษาความสะอาด โครงการเป็นเพียงเครื่องมือที่สร้างให้แกนนำเรียนรู้และคลองต้นตะเคียนที่มีความสำคัญกับชุมชนกลับมามีสภาพที่ดีขึ้น และยังสร้างให้คนในชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในกิจกรรมต่างๆโดยมีคลองเป็นจุดศูนย์กลางดึงให้คนในแต่ละวัยเข้ามามีส่วนร่วม สมกับชื่อโครงการที่แกนนำได้ให้ชื่อไว้ว่า โครงการสร้างคลอง สร้างฅน